De rechtstreekse nationale radioweg voor de wisseling van telegrammen tussen Nederland en Nederlands Oost-Indië werd op 7 mei 1923 voor het openbaar verkeer officeel opengesteld. Aanvankelijk werden de voor Indië bestemde telegrammen langs de gewone telegraaflijnen naar het zendstation in Kootwijk bij Apeldoorn overgebracht, aldaar opgenomen en vervolgens radiotelegrafisch naar Indië verder geseind. De uit Indië afkomstinge telegrammen werden te Sambeek bij Boxmeer opgenomen en over de gewone telegraaflijnen naar hun bestemming doorgezonden.
Op 4 augustus 1924 werd de dienst, met vervanging van het ontvangstation te Sambeek door een degelijk station te Meijendel bij Den Haag, gecentraliseerd op het telegraafkantoor in Amsterdam. Sedert 4 augustus 1924 werden de telegrammen naar Indië door Amsterdam met gebruikmaking van het zendstation in Kootwijk zonder tussenkomst van het personeel in Kootwijk naar Indië verzonden, terwijl de ontvangst van telegrammen uit Indië in Meijendel zonder opneming aldaar naar Amsterdam werd doorgeleid. Het zendstation in Kootwijk maakte gebruik van de langegolf, 8800 dan wel 16800 meter. Volledigheidshalve dient nog te worden vermeld, dat sedert 15 augustus 1925 telegrammen uit Indië naar Nederland ook worden verzonden via Amerika met een verbinding tussen Bandoeng en San Francisco en tussen New-York en Amsterdam.
Foto : Radio-afdeling met ondulator
Het snelverkeer per radio wordt vooral in het verkeer met Europeese landen toegepast. Ook voor deze berichtenwisseling zijn de radio-zenders en radio-ontvangers in Kootwijk en Meijendel opgesteld. De ontvangen tekens worden hier niet op het gehoor opgenomen, maar op een schrijftoestel, zogenaamd ondulator, opgetekend. De papierstrook, waarop de morsetekens voorkomen, loopt, zoals de afbeelding laat zien, uit het toestel. Deze strook wordt langs een schijfmachine gevoerd, waarop de telegrafist de tekens van de strook direct in getypte letters omzet.
Foto : De ponsafdeling
Afdeling voor verzending naar Indië en Amerika, en gehoorontvangst van Indië en Amerika. Naast de ponsafdeling, door een dubbele glaswand gescheiden, bevindt zich de radio-afdeling. Men ziet de 2e foto de verschillende ontvangs- en verzendtafels opgesteld. De ambtenaren nemen de door Meijendel doorgegeven uit Indië of Amerika ontvangen signalen met de hoofdtelefoon op, waarbij het gehoorde in handschrift, of door middel van de schrijfmachine, op het telegramformulier wordt overgebracht.
Het zenden geschiedt automatisch. De tekst van de telegrammen wordt op ponsmachine in een papierstrook geponst, dat wil zeggen door middel van perforaties, die de seintekens vormen, daarin aangebracht. De geperforeerde strook wordt door de automatische zender gevoerd.
Foto : Radioafdeling Amsterdam
Vanaf 7 augustus 1925 werd er met het in gebruik nemen van het eerst korte-golf zender de capaciteit vergroot. Niet lang er na volgde er meer en in totaal zijn er 6 zenders opgesteld. Van deze automatische zenders stonden er 2 in het Laboratorium der Rijkstelegraaf in Den Haag en konden worden bediend vanuit Amsterdam. De rest stond in Kootwijk opgesteld.
Foto : Laboratorium der Rijkstelegraaf in Den Haag
Kortom u ziet dat ook in de hoofdstad menig verbinding, al dan niet op afstand, werd gemaakt met Indië.
Een mooi stukje geschiedenis die blijft boeien ook al is het heden o zo makkelijk om even een bericht te sturen naar het verre [voormalige] Indië.
Bron : De Radioverbinding PTT 1927
